Bij de School of Health Professions Education (SHE) onderzoekt Juliët Beuken hoe zorgprofessionals in de praktijk met elkaar leren samenwerken, en alle uitdagingen die daarbij komen kijken. Zij onderzoekt dit vanuit het idee van multiperspectiviteit, waarbij de nadruk ligt op de verschillende perspectieven van zorgverleners. Als je begrijpt dat iedere zorgverlener een andere blik op zorg heeft, dan kun je dat benutten om zorg te verbeteren en de samenwerking tussen zorgverleners te bevorderen. Met collega’s ‘aan beide kanten van de burg’ (verwijzend naar de loopbrug tussen de faculteit en het ziekenhuis) onderzoekt Juliët de samenwerking tussen verschillende zorgverleners (interprofessionele samenwerking), maar ook met patiënten, die uiteraard ook weer hun eigen perspectief op zorg hebben. 

“Als het even kan, werk je als zorgverlener namelijk óók samen met de patiënt.” 

Waarom is samenwerking in de zorg zo’n uitdaging?

Al tijdens haar promotieonderzoek naar zorg over landsgrenzen in de Euregio Maas-Rijn, viel het Juliët op dat samenwerking een grote uitdaging is. In interviews deelden zorgverleners wat (internationaal) samenwerken moeilijk maakt: verschillende talen, procedures, opleidingen, systemen en culturen. Ook de hoge werkdruk in de zorg speelt natuurlijk mee. Zorgverleners willen er vooral voor zorgen dat ze aan hun eigen verantwoordelijkheden hebben voldaan. Er wordt vaak niet stilgestaan bij hoe ze beter kunnen samenwerken met de collega’s aan de andere kant van de grens, met wie ze samen voor patiënten zorgen.

Juliët: “Bij samenwerking in zorg over de grens is de uitdaging dat zorgverleners uit verschillende landen elkaar moeten leren kennen en elkaars manier van werken moeten begrijpen. Dan pas kunnen ze zich aanpassen aan de ander. Dat is een complex proces en het kost tijd. Bovendien, iedere samenwerking is weer anders, dus je bent nooit in één keer klaar.”

Samenwerking over landsgrenzen heen versterkt uitdagingen die ook spelen in samenwerking binnen de landsgrenzen, en zelfs binnen één organisatie. Want ook binnen de muren van het ziekenhuis zijn er verschillen tussen zorgverleners. Juliët is ervan overtuigd dat zorgverleners kunnen leren van andere perspectieven, door te oefenen in de zorgpraktijk én in het zorgonderwijs. Veel zorgverleners zijn van nature empathisch en het belang van goede samenwerking in de zorg wordt door bijna iedereen gezien. 

“We moeten vooral goed onderwijs ontwikkelen om dit proces van samen leren ondersteunen.”

Leren samenwerken

Samenwerken, dat leren zorgverleners nog veel te weinig. Eén van de uitdagingen die Juliët aldus constateert in haar onderzoek, is dat studenten vaak apart worden opgeleid. Ze leren tijdens hun studie over hun eigen rol in de gezondheidszorg - wat, wanneer en hoe dingen moeten worden gedaan - zonder te weten hoe dat verband houdt met de rollen van andere zorgverleners, of met het gezondheidssysteem. 

“Het is een beetje alsof je als koorzanger alleen je eigen melodie leert, en er pas tijdens het concert achter komt wat andere zangers zingen. Dan ben je eigenlijk te laat om echt goed te leren hoe je samen zingt.” 

Ook het onderzoek naar zorgonderwijs beperkt zich vaak nog tot één specifieke opleiding. Bij onderzoek aan de universiteit staat geneeskunde vaak centraal, omdat dit bekend terrein is: die opleiding is letterlijk en figuurlijk dichtbij. 

Interprofessioneel onderwijs

Een goede oplossing voor deze uitdaging is interprofessioneel onderwijs, waarbij studenten en zorgverleners van verschillende professies samen leren. Zo zien ze niet alleen hoe hun verschillende rollen bijdragen aan de zorg voor patiënten als geheel, maar ook hoe ze met elkaar kunnen samenwerken in de patiëntenzorg. Dat gebeurt gelukkig al best vaak, maar dit soort onderwijs is vaak kort: met een workshop van een dagdeel of een training van twee uur kun je slechts een kleine steen in een rivier verleggen. Bovendien kun je in zo’n korte tijd weinig aandacht besteden aan uitdagingen als hiërarchie. Wanneer interprofessioneel onderwijs een groter onderdeel van de opleidingen is, kunnen studenten en zorgverleners elkaar echt leren kennen.  Zo zijn ze voorafgaand aan deze zorgpraktijk al veel beter op elkaar ingespeeld, wat de kwaliteit van patiëntenzorg hopelijk ten goede komt.