Zoekterm

Zoekterm

Over dyslexie, vooroordelen en vriendschap

Eén mogelijke misvatting willen Milene Bonte en Giada Guerra al meteen aan het begin van het gesprek rechtzetten en dat is dat mensen met dyslexie minder intelligent zouden zijn. De cijfers liegen er niet om: maar liefst vijf tot tien procent van de kinderen op de basisschool heeft dyslexie. Een serieus probleem dus.

,,Met luiheid, domheid of gebrek aan intelligentie heeft dyslexie niets te maken. Iemand die problemen heeft met lezen legt in zijn brein als het ware een ander parcours af dan mensen zonder leesproblemen. Lezen is voor het brein sowieso al een complexe aangelegenheid – een klein wonder eigenlijk dat dit zo vaak goed gaat. Mensen met dyslexie hebben een ontwikkelingsstoornis die betrekking heeft op de manier waarop hersengebieden voor het verwerken van taal zich ontwikkelen. Ze laten zogezegd een andere automatisering van leesprocessen zien dan mensen zonder dyslexie”, zeggen Milene Bonte en haar promovenda Giada Guerra.

Meer onderzoek naar de oorzaken van dyslexie en nieuwe lesmethoden is maatschappelijk dan ook van groot belang. Zeker als je bedenkt dat 5 tot 10% van de kinderen wereldwijd last heeft van dyslexie. Door vroege diagnose, preventieve trainingen en vooral ook meer onderzoek kunnen positieve stappen worden gezet.

Rocky road

Giada verdedigde kort voor ons gesprek haar proefschrift over de bijdrage van auditieve aandacht aan leesvaardigheid bij kinderen met en zonder dyslexie (‘the contribution of auditory attention to reading processses of school-age children with and without dyslexia’). Beide wetenschappers zijn de afgelopen jaren tijdens het promotieonderzoek ook bevriend geraakt en kijken terug op zowel een wetenschappelijk boeiend traject als ook een in menselijk opzicht leerzame weg.

,,Soms was het een rocky road”, glimlacht Milene wanneer ze terugkijkt op hun vruchtbare samenwerking. ,,Giada pendelde tussen Maastricht, Treviso haar geboortestad, Amsterdam waar ze onderzoek deed in het Dyslexie Instituut en Londen, de gezamenlijke ‘thuisbasis’ van alle vijf PhD studenten binnen het Europese Interlearn project. En toen kwam daar ook nog de pandemie bij. Er waren momenten dat Giada het moeilijk had.” Giada lachend: “Maar dankzij de steun en de moederlijke gevoelens van Milene ben ik die dipjes te boven gekomen.”

Genen

We spreken elkaar in het bestuursgebouw van de UM. Giada maakt daags na haar promotie een uitgeruste en ontspannen indruk. ,,Zo voel ik me ook. Maastricht is een stad waar ik me goed voel. De stad was een soort ankerpunt voor me. Dat de UM een wereldwijde reputatie geniet verwondert me niet. Ik voelde me hier dan ook als een vis in het academische water.”

In Italië was Giada door een combinatie van toeval en benutte kansen op het spoor van dyslexie gekomen. ,,Ik heb in mijn familie niemand met dyslexie. Ik raakte gaandeweg in het onderwerp geïnteresseerd. Het raakt aan diverse interessante aandachtsvelden als psychologie en didactiek. Ook de genetische aspecten vond ik fascinerend. Het blijkt inderdaad zo te zijn dat je zo’n veertig tot vijftig procent kans hebt op dyslexie wanneer een van je ouders, broers of zussen het ook hebben. Er viel over dyslexie nog veel uit te dokteren en dat vond ik juist zo spannend. Het is een complex onderwerp.”

- De tekst gaat door onder de foto -

Milene Giada
Giada Guerra

Giada Guerra verdedigde onlangs haar proefschrift aan de Universiteit Maastricht over de rol van auditieve aandacht in de leesvaardigheid van kinderen. Zij verrichtte haar onderzoek aan de Birkbeck University of London, de Universiteit Maastricht en het Regionaal Instituut voor Dyslexie (RID) in het kader van het Europese Marie Curie-programma INTERLEARN. Eerder studeerde zij Klinische Psychologie aan de Universiteit van Padua (Italië).

Geen ziekte

Milene Bonte geldt als een autoriteit op het gebied van Cognitieve Neuroscience onderzoek naar taalontwikkeling en geletterdheid bij kinderen. “Hersenonderzoek bij taalontwikkeling is iets waar ik al vanaf de jaren negentig in geïnteresseerd ben. Vooral de enorme plasticiteit van de hersenen en individuele verschillen daarin zijn fascinerend. Het doen van dit soort onderzoek is niet alleen maatschappelijk relevant, maar het is ook noodzakelijk om een aantal vooroordelen weg te nemen over mensen met dyslexie, zoals dat ze dommer zouden zijn dan mensen zonder dyslexie. Het is ook geen onoverkoombare aandoening. Deze mensen verwerken woorden alleen op een andere manier.”

Er bestaan risicofactoren die het ontwikkelen van dyslexie beïnvloeden, zo beamen Milene en Giada. ,,Genen spelen een rol”, zegt Giada. ,,Maar ook of je een leerkracht als kind hebt gehad die het leesprobleem tijdig heeft opgemerkt en daarop actie heeft ondernomen door verwijzing naar dyslexie experts. Hoe sneller je dyslexie namelijk opspoort, hoe beter je er iets tegen kunt doen. Ook is het van belang of een kind vaak is voorgelezen waardoor het een vaardigheid in het verklanken en woordenschat ontwikkelt. Aandacht en geluid spelen een belangrijke rol in het verwerken van woorden in ons brein. Ook bestaat er een correlatie tussen ADHD en dyslexie. Daar wordt op dit ogenblik onderzoek naar gedaan.”

The extra mile

Milene Bonte

Milene prijst als supervisor de weg die Giada heeft afgelegd. ,,Ze is zeker the extra mile gegaan. Er kwam bij haar onderzoek veel logistiek kijken. Het was een samenspel tussen diverse universiteiten en het Dyslexie Instituut in Amsterdam. Ze deed onderzoek met kinderen in de leeftijd tussen zeven en twaalf en heeft zodoende als het ware met de voeten in de klei empirisch materiaal verzameld. Ze heeft de afgelopen drie en een half jaar heel hard aan dit onderzoek gewerkt.”

Over de noodzaak van verder onderzoek zijn Milene en Giada het roerend eens. Dyslexie is een onderwerp dat mensen op individueel niveau hard raakt en bijvoorbeeld kan leiden tot sociaal isolement. Beiden kijken terug op een boeiende reis. Giada: ,,Ik ben Milene dankbaar dat ze er altijd voor me was. Ook en vooral op die momenten dat ik het even niet meer zag zitten, dat de paniek toesloeg wist zij me te kalmeren en op het spoor te houden. Ze nam mijn emotionele stress weg. Milene bleef positief. We trokken vaker op, kookten samen en hebben fietstochten gemaakt.”

Hechte vriendschap

“Maar ook voor mij was het een interessant en leerzaam traject”, zegt Milene. “Je bent zo nauw met elkaar verbonden dat er een vriendschap ontstaat die de academische samenwerking overstijgt. We houden zeker contact. We delen niet alleen academische raakvlakken met elkaar.

Tekst: Ludo Diels
Fotografie: Harry Heuts

Lees ook