Criminologe Elvira Loibl promoveerde begin 2019 op een onderzoek naar misstanden in de wereld van interlandelijke adoptie. “Als criminologe weet ik dat iedere transactie een donkere kant heeft. En die wilde ik aan het licht brengen.” André Klip, hoogleraar straf(proces)recht en grensoverschrijdende aspecten van het strafrecht, begeleidde samen met twee andere promotoren het onderzoek, al was dat nauwelijks nodig: “Een razendsnelle promotie die een cum laude oplevert. Dat zie je zelden.”

Net als de meesten van ons had Elvira Loibl een positief beeld van adoptie uit verre landen. Je denkt aan gezonde, blije baby’s die uit een hartverscheurende situatie zijn gered en in de armen van zielsgelukkige adoptieouders terechtkomen. Maar de werkelijkheid is vaak anders, blijkt uit Loibls onderzoek: “Het probleem is dat er een grote vraag is naar kinderen die ter adoptie worden aangeboden, en dan vooral -  zoals in het droomplaatje - naar gezonde baby’s. Er is een markt voor kinderen en de vraag is groter dan het aanbod.” 

Schrijnend

Loibls onderzoek maakt onderdeel uit van MACIMIDE waar een UM-breed interdisciplinair onderzoek loopt naar: Good governance in international child transfer. Haar insteek werd interlandelijke adoptie naar Nederland en Duitsland. De van oorsprong Oostenrijkse koos het onderwerp niet vanuit een persoonlijke interesse. Haar promotor André Klip bleek wel persoonlijk geïnteresseerd omdat hij vele jaren geleden twee kinderen adopteerde: “Soms waren de resultaten van Elvira’s onderzoek best confronterend. Je weet wel dat alle misbruik uitsluiten niet mogelijk is, maar dat het adoptiesysteem zo slecht in staat is dat op te lossen of te voorkomen, daar schrok ik van.”

Misdadig

De praktijken om aan kinderen voor adoptie te komen, zijn vaak ronduit misdadig. Loibl: “Kinderen voor wie adoptie helemaal niet nodig is, worden ontvoerd of gekocht. Ze worden uit weeshuizen gehaald, waar de biologische ouders ze tijdelijk hebben ondergebracht. Er wordt gelogen tegen moeders: ze krijgen een overleden baby te zien na de bevalling met de boodschap dat hun kind is gestorven. Ondertussen verdwijnt hun gezonde kind naar het buitenland. De illegaal verkregen kinderen worden vervolgens 'witgewassen': hun geboorteaktes en andere documenten die voor een adoptie nodig zijn worden vervalst. De autoriteiten in de sturende landen doen te weinig hun best een eind te maken aan deze misstanden, er is te veel armoede en corruptie.” Klip vult aan: “Onze kinderen komen uit Zuid-Afrika, daar gelden in principe strenge regels. De moeder moet onmiddellijk na de bevalling toestemming geven en is daarna verplicht er zestig dagen over na te denken. Maar deze regel is ook gemakkelijk te ontduiken: de moeder verdwijnt en komt niet meer opdagen of een andere vrouw tekent de verklaring. En wat valse documenten betreft: toen wij met onze net geadopteerde zoon naar een kinderarts gingen voor medische controle, bleek dat de ontvangen informatie exact overeenstemde met de realiteit. ‘Dat is vaak niet zo’, zei de arts. Het document beschrijft dan bijvoorbeeld een vierjarig kind, terwijl het kind in werkelijkheid zes is.”