Weet je wat de natuurlijke vijand is van de drone? Even schiet Gijs van Dijck in de rol van onderwijzer. Een eerste reactie is: nee, hoezo, heeft die vijanden dan? Techniekhaters, probeer ik, of andere activisten die er tegen zijn. Of misschien mensen die bang zijn dingen op hun hoofd te krijgen. Allemaal fout, het goede antwoord is: broedvogels. Zij zien een drone aan voor een roofvogel en vallen deze aan. Van Dijck: "Wat er dan gebeurt is dat de piloot de drone weghaalt. Je wilt geen vogels doden en ook niet de drone laten beschadigen."

Het is een onverwachte ontdekking tijdens proefvluchten met drones op de High Tech Campus in Eindhoven, uitgevoerd door bedrijven en onderzoekers als Van Dijck. Deze drones opereerden zelfstandig. In plaats van dat een menselijke piloot de commando’s geeft, zorgt software voor de aansturing. Tijdens een vlucht werd gekeken of de ramen van gebouwen gewassen moesten worden. Bij andere vluchten werd geëxperimenteerd met pizzabezorging en de detectie van onbevoegden. Van Dijck: "Bij deze demonstraties werd gekeken of de infrastructuur werkt en of er een business case van te maken valt, waarin men wil investeren." De proeftuin vormt het startschot voor demonstraties in een vijftal Europese steden, waarbij drones bijvoorbeeld menigten observeren of medicijnen transporteren.

Ook zijn er volgens Van Dijck al regels voor massasurveillance of eventueel de inzet van drones voor gezichtsherkenning. Je krijgt dan te maken met de privacywet. Het is een voorbeeld van een probleem waarop de onderzoeksgroep stuitte bij de inspectie van glazen gebouwen. "Hoe instrueer je een drone om uitsluitend de glazen ramen te controleren en niet te registreren wat er achter de ramen gebeurt? Hij moet geleerd krijgen wat hier wel en niet is toegestaan."

Dat Van Dijck voor dit project werd gevraagd, heeft met zijn expertise op het gebied van innovatieve technologie te maken. Hij is directeur van The Maastricht Law and Tech Lab, een interdisciplinaire onderzoeksgroep die voor de helft uit juristen en de andere helft uit computerwetenschappers bestaat. Zij wenden datawetenschap en kunstmatige intelligentie, zoals machine learning, aan om het recht beter te begrijpen en toe te passen. "In alle bescheidenheid zijn wij wereldwijd een van de weinige onderzoeksgroepen die dit kunnen. We bezitten de benodigde juridische en technische knowhow."

Zwermen drones

Wat hangt ons in de wereld van morgen boven het hoofd? Vullen over tien jaar zwermen drones het luchtruim? Van Dijck denkt dat het zo'n vaart niet zal lopen. Een doorbraak zal sterk afhangen van de vraag of er business cases zijn te maken van automatische drones. Is een thuisbezorgende pizzadrone goedkoper dan een pizzakoerier? "Voor techniek geldt vaak dat het effect voor de korte termijn wordt overschat en voor de langere termijn onderschat. Ik denk dat dit bij drones ook het geval is. Ik zie het niet gebeuren dat we over tien jaar omhoog kijken en zuchten: wat een drukte! Maar op een gegeven moment komt dat moment wel."
 

Tekst: Hans van Vinkeveen
Fotografie: Philip Driessen