De master Sustainable Finance aan de School of Business en Economics van de Maastricht University is bijzonder populair en trekt studenten uit alle delen van de wereld. Met dank aan Paul Smeets zonder wie de master er misschien niet eens was geweest. Zelf wimpelt hij de suggestie bescheiden weg. “Het is wel zo dat het me gelukt is om in 2007 een promotietraject te organiseren op het onderwerp duurzaam beleggen. Sommigen lachten me uit. Beleggers en duurzaamheid, dat ging niet samen was de gedachte. Een vreemde redenering in mijn ogen. Duurzaamheid was overal een hot issue. Alternatieve energiebronnen, cradle-to-cradle, maatschappelijk verantwoord ondernemen. Elke organisatie, elke onderneming was er op de een of andere manier mee bezig. Oprecht of in ieder geval op papier. Het leek mij een kwestie van tijd voordat het ook een belangrijk item zou worden voor de grote banken en beleggers. Gelukkig heb ik mijn promotors Piet Eichholtz en Rob Bauer uiteindelijk kunnen overtuigen.”

Egoïsten
Gaat dat dan samen, beleggen en duurzaamheid in een opleiding Finance? “Zeker. Alleen staat dat niet zo op het netvlies van de meeste studenten Finance. Tijdens de opleiding krijgen ze door hun docenten ingepeperd dat de mens egoïstisch is, enkel op zoek naar maximaal financieel rendement. Dat zou dan vooral gelden voor professionele beleggers. Dit vooroordeel is onuitroeibaar verweven in de lesstof. Het mag zo zijn dat de mens in de eerste plaats een egoïst is, maar uit diverse onderzoeken blijkt dat gemiddeld negentig procent van de vermogende mensen bereid is om iets te schenken aan een goed doel. En dat ook daadwerkelijk doet. Tijdens mijn promotie hebben we aangetoond dat bemiddelde mensen ook bereid zijn om een deel van hun geld in duurzaamheid te investeren. Een eventueel lager rendement nemen ze op de koop toe. Dat beschouwen ze als een soort gift.”

Paul Smeets kreeg zelfs de gelegenheid om de proef letterlijk op de som te nemen. Robeco stapte in als partner en legde cash geld op tafel voor een bijzonder experiment. “Een geselecteerde groep beleggers kreeg een bepaald bedrag overgemaakt met de opdracht dit bedrag te verdelen tussen henzelf en een andere deelnemer aan het onderzoek. Hoe vrijgeviger de belegger in het experiment, hoe vaker deze belegger koos voor een duurzame belegging. Voor Robeco was dat de aanleiding om het strategisch beleid aan te passen en meer in te zetten op duurzame producten. Hiermee hebben ze veel nieuwe klanten geworven en bestaande relaties bewuster gemaakt over de opties.”

Filantropen
De eerste bevindingen smaakten naar meer. Afgelopen zomer nog publiceerde Paul Smeets een onderzoek waaruit blijkt dat vermogende Nederlanders graag optreden als filantroop. Goed verdienende werknemers schenken jaarlijks gemiddeld bijna 13.000 euro, ondernemers ruim 10.000 euro. Erfgenamen die miljonair worden, steken daar met 2800 euro wat magertjes bij af. Het onderzoek is uitgevoerd met ABN Amro Mees Pierson. “Ook een bank die de laatste jaren duurzaamheid tot speerpunt heeft gemaakt. Uit eigenbelang? Dat mag. Tijden en inzichten veranderen. Beleggers zijn geïnteresseerd in duurzaamheid en denken na over de toekomst van deze wereld. Banken gaan daarin mee, óók om te blijven bestaan. Het onderzoek toont duidelijk aan dat miljonairs bereid zijn om te doneren. Dan is het een klein stapje om hen de optie duurzaam beleggen voor te houden. De keuzemogelijkheden zijn groot. Je kunt beleggen in cultuur, kankeronderzoek, ontwikkelingshulp, ondernemerschap en nog tig andere zaken. We zien dat de ondervraagden het erg interessant vinden om af te bakenen waar hun interesses liggen en waar ze geld aan willen besteden. Ze worden bewuster. Dit soort onderzoeken zijn enkel mogelijk met bestaande marktpartijen, met reële data en echte deelnemers. Ik vind dat we als wetenschappers moeten toewerken naar praktische toepassingen.”

Veni
In augustus viel bij Paul Smeets een mooi bericht op de deurmat: een Veni-subsidie van 2,5 ton van NWO voor verder onderzoek. “Mooi nieuws ja. Van de ruim 1000 ingediende projecten is tien procent gehonoreerd waaronder het onze. We gaan nu uitzoeken waarom een belegger duurzame doelen zoekt. Is het om een geluksgevoel te ondervinden? Om het eigen geweten te sussen? Om rendement te maken? Of om daadwerkelijk bij te dragen aan een betere wereld, nieuwe medicijnen, het bestrijden van armoede, het uitbannen van ziektes of een ander persoonlijk doel? We gaan dit onderzoek weer doen met drie promovendi en met partijen uit de financiële wereld en hopen zo meer inzicht te krijgen in de financiële motieven van beleggers.”

VS
De geboren Limburger zal voor zijn onderzoek veel in de Verenigde Staten zijn, met name bij universiteiten in California waar hij eerder studeerde en met coauteurs publiceerde. “We hebben bij de UM een uitstekende economische faculteit met een naam op het gebied van duurzaamheid. De topuniversiteiten in de VS zijn echter toch de Champions League van de wetenschap. Daar kunnen we in Nederland nooit aan tippen. Is een kwestie van geld. Onze overheid geeft steeds minder uit aan onderzoek. In de VS verdienen de profs meer en zijn er meer middelen. Het is nu eenmaal zo, maar het kan geen kwaad als we daar wat dieper over nadenken. We willen toch een kenniseconomie zijn? Ik ben in ieder geval blij dat ik met de Veni-beurs nu de middelen heb om mooi onderzoek te doen en extra kennis op te halen in de VS.”