In 1795 verdeelde het revolutionaire Frankrijk de in 1794 veroverde Zuidelijke Nederlanden in negen departementen en annexeerde deze. Nedermaas (Meuse-Inférieure), met hoofdstad Maastricht, was één van deze departementen en bleef bijna twintig jaar Frans. De inwoners van de negen nieuwe departementen werden tot Franse staatsburgers verklaard, waarna de Franse wetgeving van toepassing werd. In die periode, die tot januari 1814 duurde, was het hoogste gezag steeds in Franse handen, maar er waren ook duizenden lokale bestuurders die uit het gebied zelf afkomstig waren. Zij waren in het algemeen geen revolutionairen, maar mannen die het beste ervan probeerden te maken in deze tijd van turbulente veranderingen. Grootste aanstoot voor de bevolking en de bestuurders gaven de kerkvervolging in de eerste vijf jaar, de militaire dienstplicht vanaf 1798 en de vooral vanaf 1800 steeds toenemende belastingdruk. De strijd tegen de katholieke kerk eindigde met het Concordaat dat met de Paus werd gesloten in 1801. De militaire dienstplicht lijfde in de Franse tijd ongeveer 15.000 jonge mannen uit Nedermaas in, van wie de helft niet terugkwam. De gemiddelde belastingdruk bedroeg aan het einde van de Franse tijd vrijwel het dubbele van vóór de Franse tijd. Toch was er weinig opstandigheid tegen het gezag, ook omdat de maatschappij onder strenge controle stond. Een kleine elite voelde zich wel thuis in de Franse staat en wist daarvan maatschappelijk en financieel te profiteren.

Voor de grote meerderheid van de bevolking was de Franse tijd eerder een tijd van achteruitgang. Vooral in de kantons en communes was er een opmerkelijke continuïteit van lokale bestuurders, van het ancien régime via de Franse tijd tot nadat de Fransen in 1814 door de geallieerden waren verjaagd. Bij hun dienstbetoon speelden verschillende motieven een rol, maar het belangrijkste was dat zij meenden dat het bestuur bij hen in de beste handen was. Na het vertrek van de Fransen bleef het departement bestaan met ongeveer dezelfde grenzen als in de Franse tijd, nu als provincie Limburg in het Verenigde Koninkrijk der Nederlanden.

 Gepubliceerd op Law Blogs Maastricht